DEVLETÇİLİK

DEVLETÇİLİK

Devlet bir ülke üzerinde yaşayan insan topluluğunun, aralarındaki düzeni kurmak ve sürdürmek için oluşturduğu siyasi teşkilata ve bu teşkilatın ortaya çıkardığı üstün buyurma gücüdür.

Devletçilik ilkesi ise o ülkenin sosyal politikasında izlenecek yol ve yöntemlerin belirlenmesi, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmanın devlet eliyle gerçekleştirilmesidir.

Bir devletin temel öğeleri; millet, yurt, egemenlik, bayrak ve milli marştır.

Devletçilik ilkesinde asıl amaç fertlerin yapamayacağı oluşumların devlet tarafından sağlanmasıdır. Bu ilke Atatürk'ün ekonomik görüşlerini ifade eden, ekonomik kalkınmada özel teşebbüslerin yanı sıra devletin de yatırımlar yapmasını öngören karma sistemi ele alan, sosyal güvenliğin sağlanmasını devletin görevi kabul eden bir Atatürk ilkesidir.

Devletçilik ilkesinde devlet güçsüzlerin kuvvetlilerle karşı karşıya kalmasından doğacak sakıncaları gidermek maksadı ile düzenleyici roller üstlenmektedir.

Kısa bir tabir ile devletçilik ilkesi, devletin ekonomik alana doğrudan doğruya müdahalesini öngören bir sitemdir.

Atatürkçülük güçlü bir devletin güçlü bir ekonomi ile mümkün olacağını ön görmüştür. Bu konu hakkında birçok konuşma yapmıştır. Atatürk: “Yeni Türkiye Devleti temelleri süngü ile değil, süngünün dahi dayandığı ekonomi ile kurulacaktır. Yeni Türkiye Devleti, cihangir bir devlet olmayacaktır. Fakat yeni Türkiye Devleti ekonomik bir devlet olacaktır. Hayat demek ekonomi demektir. Yaşamak için, kuvvetli bir devlet ekonomisi esastır.” sözleriyle devletçilik ilkesinin uygulanabilmesinin güçlü bir ekonomiyle olacağını vurgulamak istemiştir.

Atatürk: ”Hulasa, bizim takip etiğimiz devletçilik, ferdi çalışma ve faaliyeti esas tutmakla beraber, mümkün olduğu kadar az zaman içinde milleti refaha ve memleketi bayındırlığa eriştirmek için milletin genelde yüksek menfaatlerinin gerektirdiği işlerde, özellikle iktisadi sahada devleti fiilen ilgili kılmaktır.” sözleriyle devletçilik ilkesinin, özel teşebbüs hürriyeti ve piyasa ekonomisi reddi anlamına gelmediğini vurgulamıştır.

Atatürk; milli kalınmanın devlet ve vatandaş işbirliği ile geçekleşeceğine inanmış, özel teşebbüse de her alanda fırsat tanınmasını ve destek verilmesini sağlamak maksadı ile Teşviki Sanayi kanununun çıkarılmasını sağlamıştır. Özel teşebbüsün yeterli sermaye ve güce sahip olamaması yüzünden yapmaya çalıştığı girişimlerden fazla fayda sağlanamamıştır.

Devletçilik ilkesi ışığında Türk Devleti’nin sorumlulukları kısaca şu şekilde özetlenebilir.

1. Devlet; ülkede güvenliği ve adaleti sağlayarak, tüm vatandaşlarının her çeşit hürriyetini güvence altında tutmakla mükelleftir.

2. Devletin; karayolları, demir yolları, limanlar, havaalanları, vb. bayındırlık işleri ile, milli eğitim, sağlık, sosyal yardımlaşma, tarım, ticaret ve sanata ait işlerle ilgilenme sorumluluğu vardır.

3. Devlet; dış siyaset ve diğer milletlerle olan ilişkilerini iyi yönetmek ve her çeşit savunma gücünü her daim hazır tutacak şekilde milletin bağımsızlığını devamlı kılmakla mükelleftir.

4. Devlet; ekonomik konularda devlet ile özel teşebbüs işletmeciliğini bir arada ve dengeli bir şekilde yürütmekle sorumludur.

Devletçilik ilkesinin Türk toplumuna sağladığı faydalar kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. 1931 yılından başlayarak uygulamaya koyulan devletçilik ilkesi ile ilk defa beş yıllık kalkınma planları çıkarılmış ve planlı ekonomiye geçiş süreci başlamıştır.

2. Kısa zamanda özellikle devlet imkânları ile sanayi yatırımları başlamış halkın refah seviyesi yükseltilmeye çalışılmıştır.

3. Devletçilik ilkesinin eğitici ve öğretici niteliği kapsamında, ülkemizdeki teknik eleman açığının kapatılması ve eksikliklerin giderilmesi sağlanmaya çalışılmıştır.

4. Türk çiftçisinin ürünlerini en iyi şekilde değerlendirmesi için fırsatlar tanınmış ve üreticinin zarar görmemesi için uğraşılmıştır.

5. Ekonomik kalkınmada bölgeler arasındaki farklılıkların giderilmesi için çalışmalar başlatılmış ve bu hedef doğrultusunda önemli mesafeler kat edilmesi sağlanmıştır.

Atatürk'ün Devletçilik ilkesi ışığında Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yapılan faaliyetler ise kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. İzmir İktisat kongresi yapılmıştır.

2. Beş yıllık kalınma planları doğrultusunda ülkenin her yerinde fabrikalar kurulmaya başlanmış ve zarar gören işletmeler devlet desteği ile ayağa kaldırılmaya çalışılmıştır.

3. Aşar vergisinin kaldırılması, tarım kredi kooperatiflerinin kurulması, Ziraat Enstitülerinin elleriyle tohumluk dağıtması vb. tarımı destekleyici faaliyetler yapılmıştır.

4. Sanayi yatırımlarını desteklemek için Sümerbank ve Etibank gibi kurumlar oluşturulmuş ve kamulaştırma faaliyetleri başlatılmıştır.

5. Devlet bankalarının kurulması ile faiz oranlarının devlet tarafından belirlenmesi sağlanmıştır.

6. Temel tüketim mallarının fiyatlarının devlet tarafından belirlenmesi sağlanılmış ve halkın daha fazla yıpratılmaması amacı ile çalışmalar başlatılmıştır.

7. Sağlık, eğitim, bayındırlık, kültür ve sanat alanlarında halkın gereksinimlerini karşılayabilecek yatırımlar yapılmaya başlanmıştır.