EMEVİLER (661-750)

Hz. Ali'nin şehit edilmesinden sonra Irak ve çevresindeki halk Hz. Hasan'ı halife seçmişlerdir. Suriye ve Mısır halkı ise halife olarak Muaviye'yi seçmişlerdir. Muaviye'nin büyük bir ordu ile Irak'a doğru ilerlemesi üzerine Hz. Hasan Müslüman kanının dökülmesinden endişe ettiğinden dolayı halifelikten bazı şartlar koşulu ile vazgeçmiştir. Buna göre Hz. Hasan Muaviye'den sonra halkın istediği kişinin halife seçilmesini istemiştir. Hz. Hasan'ın halifelikten çekilmesinin üzerine de, Emeviler merkezi Şam olmak üzere Muaviye tarafından 661 yılında kurulmuştur. Muaviye ölmeden önce oğlu Yezid'i halife seçmiştir. Böylece halifelik bu dönemle birlikte saltanat haline gelmeye başlamıştır.

Emeviler İslam dünyasındaki iç karışıklıkları önleyerek yeniden fetih faaliyetlerine yönelmişlerdir.bu dönemde İstanbul ilk defa Müslümanlarca 669 yılında Yezit tarafından kuşatılmıştır. 673 yılında da İstanbul denizden kuşatılarak Bizans vergiye bağlanmıştır.

680 yılında Yezid'in askerleri tarafından Kerbela'da Hz.Hüseyin (Hz.Ali'nin oğlu) ve yakınları şehit edilmiştir. Bu olay ile Sünni, Şii ve Harici ayrılıkları başlamıştır. Kerbela olayından sonra meydana gelen iç karışıklıkları bastıran Emeviler; Anadolu, Kafkasya ve Avrupa'da yeni fetihler yapmışlardır. Velid döneminde Maveraünnehir Türklerden alınmıştır. Süleyman döneminde İstanbul kuşatılmıştır.

771 yılında Tarık bin Ziyad komutasındaki İslam ordusu tarafından İspanya fetih edilmiştir. İspanya'nın fethi ile Avrupa'da Müslümanlık yayılmaya başlamıştır. 732 yılında Puvatya Savaşı, Müslümanlar ile Franklar arasında yapılmış ve Müslümanlar yenilerek İspanya-Fransa arasındaki Pirene dağlarında ancak sığınabilmişlerdir. Bu kaybedilen savaş ile İslam'ın Avrupa'da yayılma hızı yavaşlamıştır. Zamanla İslam tarihindeki en geniş sınırlara ulaşılmıştır. Bu döneme Hişam Devri adı verilmektedir.

Emeviler döneminde kültür ve medeniyet alanında Posta teşkilatı kuruldu. İlk Arap parası (İslam parası) dinar basıldı. Arapça bu dönemde resmi dil ilan edildi. Basra ve Küfe, önemli kültür merkezleri haline getirilmiştir.

Arap milliyetçiliğini devlet politikası haline getiren Emeviler Devleti'nde, Arap olmayan Müslümanlar Mevali adıyla ikinci sınıf vatandaş uygulaması görmüştür. Bu durum İslam dünyasındaki toplumların kendi kimlik arayışlarını hızlandırmıştır ve Şuubiye akımının doğmasına neden olmuştur. Bu sebepten dolayı da Türklerin İslamiyet'e geçişi gecikmiştir.

EMEVİLER’İN YIKILIŞ NEDENLERİ

Kısaca Emevilerin yıkılış nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Emeviler Arapları üstün tutmuşlar, Arap olmayan Müslümanları küçümsemişlerdir.

2. Devlet görevlerine ve komutanlıklarına kendi soylarından olanları getirmeleri, devlet içindeki farklı etnik kökenliler tarafından olumsuz yönde karşılanmıştır.

3. Hz. Ali yanlılarına ve Hz. Muhammed (S.A.V) soyundan gelenlere iyi davranmamışlardır. Hz. Osman’ın öldürülmesinden Hz. Ali’yi sorumlu tutmuşlardır ve halifeliği ele geçirmeye çalışmışlardır. (Şiilerin ve Abbasoğullarının çalışmaları)

4. Fetihlerin durması ve vergilerin azalmasından dolayı ekonomik sıkıntılar baş göstermiştir.

5. Düşülen ekonomik durumdan dolayı yönetim tarafından vergiler arttırılmıştır. Bu vergi artışları da halkın yönetime tepki göstermesine sebebiyet vermiştir.

6. Yönetim ve ordu disiplininin bozulmaya başlamıştır.

Yukarıda kısaca bahsedilen bu sebeplerden dolayı Emevilerin yıkılışı hızlanmıştır ve 750 yılında Emeviler devri sona ermiştir.